“Tiêu dùng hoàn tiền” hay “mua sắm hoàn tiền” ( hay còn gọi là mô hình cashback) là việc người tiêu dùng, người mua được hoàn lại một phần tiền khi họ sử dụng thẻ ngân hàng, ví điện tử để mua sắm, hoặc mua sắm qua ứng dụng mua hàng.
Qua quá trình nắm bắt thông tin, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công thương) nhận thấy nhiều trang thương mại điện tử, ứng dụng Internet được quảng cáo theo mô hình cashback có dấu hiệu kinh doanh đa cấp trái phép. Cụ thể, các ứng dụng này có những đặc điểm như sau:
Thứ nhất, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng khuyến cáo về giá trị hoàn tiền/chiết khấu được các trang thương mại điện tử, ứng dụng Internet này quảng cáo. Cụ thể, mức hoàn tiền/chiết khấu được cho mỗi giao dịch được quảng cáo rất hấp dẫn, lên tới 80-100% hoặc thậm chí cao hơn. Tuy nhiên thực tế, việc “hoàn tiền” với giá trị % cao như quảng cáo chỉ tính trên việc tích điểm trong hệ thống nội bộ, nếu chuyển đổi ra tiền mặt thì tỉ lệ % hoàn tiền thường chỉ khoảng từ 0,05% đến 0,1%/ngày. Như vậy, việc “hoàn tiền” không có ý nghĩa như đã quảng cáo.
Thứ hai, việc tích điểm trên hệ thống nội bộ của các kênh này thường có liên quan tới tiền ảo, ví điện tử, chỉ có giá trị lưu hành nội bộ trong hệ thống, không được pháp luật Việt Nam công nhận là trung gian để thanh toán. Trong trường hợp phát sinh các tranh chấp liên quan đến những giao dịch này, người tham gia sẽ không được pháp luật bảo vệ.
Thứ ba, các tài khoản trong hệ thống sẽ được kết nối, sắp xếp, phân cấp tầng, nhánh theo thứ tự đăng ký tài khoản hệ thống và người giới thiệu tham gia. Hệ thống sẽ đưa ra các hình thức để huy động vốn hoặc mời người tham gia nộp thêm tiền để nâng cấp tài khoản. Người tham gia ở mức cao hơn sẽ được hưởng các quyền lợi như được hưởng hoa hồng, hưởng phần trăm theo số tiền của những người tham gia tuyến dưới mà họ đã giới thiệu.
Tạp chí điện tử Tài chính thông tin, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng đánh giá những biểu hiện trên của các trang thương mại điện tử, ứng dụng Internet là không rõ ràng, không minh bạch trong mô hình hoạt động, có nhiều dấu hiệu sử dụng mô hình kinh doanh đa cấp trái phép.
Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng cảnh báo người dân không nên tham gia đầu tư và phát triển hệ thống của những website và ứng dụng thương mại điện tử có dấu hiệu nêu trên để hạn chế những rủi ro tài chính và pháp lý.